Ön ödemeli sayaçlar takılmaya başlandı DSİ’den sulamada yenilik!

Artan kuraklık ve su stresiyle mücadelede yeni bir adım atan Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü, Ege Bölgesi’ndeki sulama sistemlerinde dönüşüme gidiyor. İşletmedeki borulu sulama hatları, ön ödemeli elektronik sayaçlarla donatılarak su verimliliği artırılacak.

6 bin sayaç takıldı; proje yayılıyor

2023–2025 döneminde toplam 6 bin elektronik sayaç monte edildi. Proje, DSİ 2. Bölge Müdürlüğü sorumluluğundaki İzmir, Manisa ve Uşak’ta sürdürülüyor ve yıl sonuna kadar tamamlanması planlanıyor. DSİ Genel Müdürü Mehmet Akif Balta, “Önümüzdeki yıl itibarıyla yaklaşık 1,7 milyon dekar arazi bu sistemle sulanacak” dedi.

Bu kapsamda, 37 sulama sahasında toplam 3.161 ön ödemeli elektronik sayaç monte edileceği, Uşak’ta 1.205, Manisa’da 519, İzmir’de 1.437 sayacın sisteme dahil edileceği açıklandı. Ayrıca, bu sayıların yanı sıra 3 bin 794 adet hidrat imalatı yapılacağı duyuruldu.

Su tasarrufunda çarpıcı sonuç: Küçük Menderes örneği

Balta’nın verdiği örneğe göre, Ödemiş–Beydağ hattında geçen yıl günde yaklaşık 1,1 milyon metreküp su çekiliyorken, yeni sistemle bu rakam günlük ortalama 330 bin metreküpe kadar düştü. Bu da sulama sezonunun 22 günden 72 güne çıkmasına ve yaklaşık yüzde 70 su tasarrufu sağlanmasına yol açtı. Bununla birlikte, bazı kaynaklarda proje hedeflerinin su tüketiminde yüzde 40’a varan tasarruf sağlamak olduğu da vurgulanıyor.

Dijitalleşme ve otomasyonla destek

Bu dönüşüm sadece sayaç takmakla sınırlı kalmıyor. DSİ, yapay zekâ destekli sulama otomasyonu projelerine de yatırım yapıyor. 2023’ten bu yana altyapısı uygun sahalarda otomasyon sistemleri devreye alındı; bu sistemlerle patlak, kaçak ve aşırı basınç gibi problemler erken algılanabiliyor.

Öte yandan, DSİ verilerine göre, 2002’de ülke genelinde basınçlı-borulu sistem oranı yalnızca yüzde 6 iken bugün bu oranın yüzde 35’e çıktığı, inşaatı süren projelerde ise bu oranın yüzde 95’e yaklaştığı belirtiliyor.

Hedef: Verimlilik, sürdürülebilirlik, adalet

DSİ’nin bu projeyle amaçladığı başlıca hedefler:

Tarımsal sulamada su israfını azaltmak

Üreticinin maliyetini düşürmek

Su kaynaklarını sürdürülebilir şekilde yönetmek

Sulama sistemlerinde enerji verimliliğini artırmak

Sulama hakkı ve bedelinin “kullandığın kadar öde” modeliyle adil biçimde uygulanmasını sağlamak

Yeni sistemde üretici, elindeki karta önceden yükleme yaparak sulama hakkı satın alıyor, kartı sayaca okutarak arazi sulaması yapabiliyor.

Potansiyel zorluklar ve dikkat edilmesi gerekenler

Her ne kadar sistem büyük fırsatlar barındırsın, bazı hususlara dikkat edilmesi gerekiyor:

1. Altyapı uyumluluğu: Tüm sulama sahalarının borulu sistem, basınç kontrolü, sensör altyapısı gibi ihtiyaçlara uyumlu hale getirilmesi gerekiyor.
2. Bakım ve işletme maliyetleri: Sayaçlar, otomasyon ve haberleşme sistemleri bakım istemektedir; bu maliyetler proje planlamasında göz önünde olmalı.
3. Eğitim ve bilinçlendirme: Üreticilerin sistemin nasıl kullanılacağı, kart yükleme, okuma, hata yönetimi gibi konularda yeterince bilgilendirilmesi kritik.
4. Veri güvenliği ve kesintiler: Elektronik sistemler siber saldırılara, iletişim kesintilerine maruz kalabilir. Bu nedenle güvenlik önlemleri alınmalı.
5. Finansal sürdürülebilirlik: Sistemin uzun vadeli maliyet/fayda dengesi, bakım, yenileme ve işletme giderlerinin karşılanabilir olması önemli.

DSİ’nin Ege’de hayata geçirdiği ön ödemeli elektronik sayaç ve otomasyon projeleri, su krizine karşı önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Uygulama başarıyla tamamlandığında hem üretici kazanacak hem de Türkiye su kaynaklarını daha etkin yönetecek. Ancak bu dönüşümde teknik altyapı, bakım, eğitim ve veri güvenliği gibi unsurların da titizlikle planlanması gerekiyor.