Japon denizhıyarı Türk bilim adamlarının takibinde!

Ege Üniversitesi (EÜ) Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Mustafa Tolga Tolon’un yürütücüsü olduğu “Japon Denizhıyarı’nın (Apostichopus japonicus, Selenka 1867) Türkiye’nin Marmara ve Ege Denizi’nde Moleküler Tanımlanması, Üreme Biyolojisi ve Larval Dönem Yetiştiriciliği İncelemeleri” başlıklı proje, TÜBİTAK-ARDEB 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında desteklenmeye uygun bulundu. Desteklenen proje ile doğal yayılım alanlarından oldukça uzak bir bölge olan Türkiye’nin Marmara ve Ege kıyılarında varlığı 2023 ve 2024 yılları arasında tespit edilen Japon deniz hıyarının ülkemiz kıyılarındaki tür varyasyonları, üreme gücü ve yetiştiriciliği ilk defa incelenecek.

Proje yürütücüsü Doç. Dr. Mustafa Tolga Tolon’u makamında ağırlayarak tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Üniversitemiz bilim ekibi tarafından, Türkiye kıyılarında varlığı tespit edilen Japon deniz hıyarının varyasyonları, üreme gücü ve yetiştiriciliği konusunda hazırlanan proje TÜBİTAK-ARDEB Programı kapsamında desteklenmeye uygun bulundu.

Üniversitemiz Su Ürünleri Fakültesi ekosisteminde gerçekleştirilecek proje alanında bir ilk olacak. Ülkemiz ekonomisi için stratejik önemi bulunan bir alanda yenilikçi bir anlayışla araştırmalar yürüten bilim ekibini tebrik ediyorum” diye konuştu.

“Japon denizhıyarı, dünyanın en değerli denizhıyarı türüdür”

Projenin içeriği ile ilgili bilgi veren Doç. Dr. Mustafa Tolga Tolon, “Kuzeybatı Pasifik’i kapsayan bölgelerin yerel bir türü olan, Japonya, Rusya ve Kore Yarımadası gibi ülkelerdeki önemli popülasyonları bulunan Japon denizhıyarı, dünya denizhıyarı ticaretinin en başat ve en çok tercih edilen türü olarak yıllık üretimi yaklaşık 262 bin 500 tona ulaşmıştır. Bu üretimin 255 bin 660 tonu başta Japonya olmak üzere Güney Kore, Çin ve Rusya’da bulunan yetiştiricilik tesislerinde üretilmektedir. Yıllık yaklaşık 1 milyar 631 milyon dolar ekonomik değeri ile dünyanın en değerli denizhıyarı türüdür” diye konuştu.

“Proje, ekonomik ve ekolojik faydaları gözetilerek gerçekleştirilecek”

Yürütülecek olan araştırmanın Japon denizhıyarının Türkiye kıyılarındaki varyasyonlarını, üreme gücünü ve yetiştiriciliğini kapsadığını ifade eden Doç. Dr. Mustafa Tolga Tolon, “Ülkemizin yerel türleri arasında yer almayan ancak dünyanın herhangi bir bölgesinde de istilacı tür olarak rapor edilmemiş olan bu yabancı deniz hıyarı türü, 2023 yılında ilk defa Marmara Denizi’nin İzmit Körfezi kıyılarında varlığı tespit edilmesi sonrasında yayılımını genişleterek Akdeniz’in Ege Kıyılarında önemli popülasyonlar oluşturmuştur. Ülkemiz sularına dahil olan bu ılıman deniz hıyarı türünün denizlerimizdeki popülasyonlarının genetik özellikleri ile üreme biyolojisi ise halen bilinmemektedir.  Bu değerli deniz hıyarı türünün gerek ekonomik gerekse ekolojik faydaları gözetilerek gerçekleştirilecek ilk ve öncü proje ile Türkiye’nin su ürünleri yetiştiricilik ve avcılık sektörüne potansiyel yeni bir tür kazandırılması ve denizlerimizde avcılık baskısı ile popülasyonları azalma riski ile yüzleşen yerel türlerin ekolojik faydalarının alternatif bir tür ile desteklenebilmesi yönünden gerek duyulan temel ve özgün veriler ileri araştırma yöntemleri ve analizler ile sağlanacaktır” dedi.

Denizhıyarı türlerinde öncü ulusal ve uluslararası araştırma ve bilimsel yayınlara ev sahipliği yapan Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nin gelişmiş araç-gereç ve laboratuvar altyapısı ile gerçekleştirilecek proje araştırmalarında fakültenin öğretim üyelerinden Prof. Dr. Adnan Tokaç, Prof. Dr. Şule Gürkan, Doç. Dr. Serhat Engin ve Dr. Öğr. Üyesi Emel Özcan Gökçek araştırmacı olarak görev alırken Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Raziye Işık Kalpar proje danışmanı olarak katkı sunacak. Yürütülecek proje, 15 ay süresince görev alacak bir lisans ve bir lisansüstü öğrenciye burs olanağı sağlayarak aynı zamanda üniversitemizin genç bilim insanı yetiştirme misyonuna da katkı sunacak.